ηχοπαραγωγικοί μηχανισμοί ζώων

Έμφυτοι ή όχι μηχανισμοί, με τους οποίους τα διάφορα είδη ζώων παράγουν ήχους. Ο λόγος της παραγωγής ήχων από τα ζώα δεν είναι πάντα γνωστός, σε γενικές όμως γραμμές φαίνεται να σχετίζεται με την αναγνώριση των ατόμων του ίδιου είδους, την αμοιβαία αναγνώριση γονέων και μικρών, την αναπαραγωγή, την προειδοποίηση σε περίπτωση καταπάτησης του χώρου ιδιοκτησίας και, σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις, με τον καθορισμό κοινής δράσης. Τα ακουστικά ερεθίσματα έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν περιορίζονται (όπως τα οπτικά) από άμεσα εμπόδια· επομένως είναι ιδιαίτερα χρήσιμα σε περιβάλλοντα όπως τα τροπικά δάση, όπου το πολύχρωμο περιβάλλον προκαλεί οπτική σύγχυση, και σε χώρους όπου παρατηρείται υπερβολικά μεγάλος συνωστισμός όμοιων ατόμων, με συνέπεια να είναι δύσκολη η οπτική αναγνώριση. Η ποικιλία των η.μ. των ζ. είναι μεγάλη και εκτείνεται σε ευρύ φάσμα ειδών. Έντομα όπως ο γρύλος και η γρυλοτάλπα (βλ. λ.) παράγουν ήχους χτυπώντας αντικείμενα ή τρίβοντας κάποια μέρη του σώματός τους, τους οποίους ενισχύουν με τη βοήθεια θηκών που βρίσκονται στα φτερά τους και παίζουν τον ρόλο ηχείων. Το γνωστό τζιτζίκι έχει στην κοιλιά του δύο ειδικά τύμπανα, δηλαδή δύο κοιλότητες σκεπασμένες με μεμβράνες από λεπτές ίνες που πάλλονται με τη βοήθεια ειδικών μυών. Ήχους, και μάλιστα εντυπωσιακής ποικιλίας, παράγουν και τα ψάρια με τη νηκτική τους κύστη, είναι δε πιθανό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι ήχοι αυτοί επιτρέπουν στα άτομα ενός μεγάλου κοπαδιού να έχουν κοινή συμπεριφορά. Στα πουλιά η παραγωγή ήχων έχει άμεση σχέση με την αναγνώριση και την αναπαραγωγή. Ειδικά τα θαλασσοπούλια (που δημιουργούν αποικίες πολλών χιλιάδων ατόμων) είναι εξαιρετικά θορυβώδεις οργανισμοί, γιατί στις τόσο πυκνοκατοικημένες κατοικίες των κάθετων βράχων οι κραυγές είναι ο καλύτερος τρόπος για να αναγνωρίσουν τα μικρά τους, που περιμένουν τροφή. Η πιο εντυπωσιακή όμως παραγωγή και χρήση των ήχων γίνεται σε ορισμένα θηλαστικά. Οι φάλαινες παράγουν ήχους χαμηλής συχνότητας ίσως με τον λάρυγγα (γιατί δεν έχουν φωνητικές χορδές) και υπάρχουν ενδείξεις ότι με τη βοήθειά τους μπορούν να συνεννοηθούν για πολλές καταστάσεις. Τα δελφίνια, αντίθετα, παράγουν ήχους υψηλής συχνότητας (μη αντιληπτούς από τον άνθρωπο), με τους οποίους μπορούν να εντοπίζουν κάθε εμπόδιο από σχετικά μεγάλη απόσταση. Φαίνεται μάλιστα ότι ρόλο στον μηχανισμό αυτό παίζει μια προεξοχή στο εμπρός μέρος του κεφαλιού τους, που έχει την ικανότητα να εστιάζει τους ανακλώμενους παλμούς υψηλής συχνότητας. Ανάλογες ικανότητες έχει και η νυχτερίδα, το ιπτάμενο θηλαστικό που μπορεί να αποφεύγει εμπόδια και να κυνηγά θηράματα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, αξιοποιώντας μικρούς λοβούς (τα ωτίδια) που βρίσκονται μπροστά από τα αφτιά της. Στα πουλιά η παραγωγή ήχων έχει άμεση σχέση με την αναγνώριση και την αναπαραγωγή (φωτ. ΑΠΕ).